غذا های تهیه شده با روش نانو تکنولوژی :

غذا های تهیه شده با روش نانو تکنولوژی : یکی از مهمترین بخش های صنعت کشورها صنعت غذایی است که ارتباط تنگاتنگی با امنیت غذایی افراد جامعه دارد . افزایش جمعیت به همراه گسترش شهرنشینی وافزایش سطح درآمد سرانه نیاز به غذاهای فرایندی را روز به روز افزایش داده است . از این رو استفاده از فن آوری های نوین از جمله نانو تکنولوژی در این صنعت بسیار مورد توجه محافل علمی وصنعتی جهان قرار گرفته است .

این روش به لحاظ احتمال بهبود در کیفیت و مزه غذا و همچنین بخاطر صرفه جویی در عمل پخت و پز و بسته بندی آن و برتری در رعایت اصول ایمنی و حفظ غذا برای استفاده در دراز مدت بسیار مورد اهمیت جامعه صنایع غذایی جهان واقع شده است.

همچنین استفاده از این روش  تولید غذاهایی را که میتوانند حامل دارو و مواد تکمیلی و ویتامینهای لازم برای افراد دیکه نیازمندیهای  دارویی و یا ویتامینهای بخصوصی را دارند نیز بصورت بسیار موثر تر و ارزانتر امکانپذیر سازد.

با در نظر گرفتن اینکه امروزه در دنیای ما میلیونها نفر در اثر گرسنگی جان خود را از دست میدهند این مقوله بحثی بسیار قابل توجه در آمده و بصورت ایده ای جهانی از طرف صنایع غذایی دنیا دنبال میشود.

بصورتی که در چند سال اخیر صنایع غذایی جهان میلیونها دلار در راه تحقیق و توسعه نانو تکنیک سرمایه گذاری نموده و تعدادی از بزرگترین کارخانجات محصولات غذایی مانند نستله و آلتریا و اچ جی هاینز و یونیلور از پیشگامان تحقق بخشیدن به این رویه تهیه مواد غذایی میباشند و صدها کارخانه کوچکتر دیگر نیز آنها را دنبال میکنند.

توجه:

اما با وجود فزونی  مزایای استفاده از این روش در صنایع غذایی در مقایسه با سایر تکنیک ها هنوز باندازه کافی در مورد این رویه جنجال بر انگیز تبلیغاتی نمیشود. کارخانجاتی که عملا در تحقیق و توسعه نانوغذا سرمایه گذاری نموده و شدیدا این روش را در برنامه های دراز مدت خود مورد تائید قرارداده اند در ظاهر و در نظر عموم چیزی را نشان نمیدهند و مخفیانه به امور نانوغذا رسیدگی  مینمایند.

اگر شما به سایت های کرافت. نستله. هاینز. ویا آلتریا مراجعه نمائید و نظرشان را در مورد نانوغذا جویا شوید متوجه خواهید شد که در این مورد بخصوبص هیچگونه اظهار نظری نمیشود.

بادر نظر گرفتن آنکه دانستنی ها ی نانوتنیک در مورد سایر بخشها مانند لوازم آرایشی و دارویی با مواد غذایی همچنان از اهمیت مساوی برخوردارند اما عموما مردم در مورد غذای مصرفی خود بسیار حساس ترند و مقوله نانوغذا سئوال برانگیزتر بنظر میرسد.

بنا بر آخرین گزارشات مربوط به نانو تکنیک در کشاورزی و غذا. زمانیکه حتی در یکی از ارکان مورد استفاده در تولید غذا مثل کشت و یا تولید و یا روش تهیه یکی از عناصر و یا بسته بندی غذا از روش نانو استفاده شده باشد آن غذا نانو غذا محسوب میشود.

مثالهایی از کاربردهای نانو تکنولوژی

صنایع مکمل غذایی صنایع بسته بندی صنایع غذایی صنایع کشاورزی

●  استفاده از پودر ها ی نانویی که بتواند مواد غذایی را بهتر جذب کنند.

● استفاده ازچربیهای ضد عفونت چسبیده به ذرات اتمی رنگی که در صورت وجود مواد شیمیایی و یاباگتری  ویروس در غذا خود را نشان میدهند.

●  استفاده از نانو کپسول برای بالا بردن مقدار مواد غذایی لازم و استاندارد مثلا در  روغن های غذایی.

● آزمایش های تک مولکولی جهت بررسی چگونگی برخورد آنزیمهای آن نوع سلول.

●  به کارگیری مواد اتمی سلولز که بتواند مواد و یا دارو را با خود همل کند.

●  استفاده از نانوسنسور هایی که در مدت زمان خاص و یا حرارت ویا رطوبت بطور آزاد معدوم منگردند.

●  استفاده از نانو کپسول برای ارسال مزه های گوناگون در غذا.

●  نانو کپسول برای ارسال سم و کود و سایر مواد بطور موثرتر.

●  استفاده از نانوکپسولهائیکه بتوانند مواد داروئی را با خود به مواضع معینی حمل نمایند.

●  استفاده از اتمهای سلیکات آلومینیم وخاک رس و همچنین روکشهای بسیار نازک برای جلوگیری از خراب شدن و یا جذب اکسیژن.

●  استفاده از نانو حفره های  پلاستیکی و ذرات اتمی جهت بالا بردن غلظت غذا.

●  ارسال هورمونها جهت رشد سریعتر بطور کنترل شده.

دیگر کاربردها:

●  استفاده از مواد نانویی مارپیچی که بتوانند مواد غذایی را بهتر به سلولهای معینی برسانند بدون آنکه در رنگ و یا مزه غذا تاثیر بگذارد.

●  استفاده از نانو سنسورهای الکتروشیمیایی برای یافتن گاز اتیلین که در صورت خراب شدن غذا بوجود میاید.

●  استفاده از نانو کپسول برای ارسال ترکیبات چربی گیاهی جهت جایگزینی چربی گوشت قرمزدر غذا.

●   استفاده از نانوسنسور برای درک موقعیت خاک و در صد رشد گیاه.

●  آفشاندن ویتامینهایی که قادر به په  پخش سلولهای زنده بر قطرات بسیار ریز برای جذت بهتر.

●  استفاده از مواد اتمی ضد میکروب و یا باکتری مثل ذرات نقره.منگنز. و روی بر روی غذاها.

●  استفاده از ذرات انمی منتخب جهت چسبیدن به باکتریها و ویروسها در غذا و دفع انها ازغذا.

●  استفاده از نانو چیپ اطلاعاتی برای مشخصات و انبارداری و مقدار.

●  استفاده از روکشهای نازکترو سبکترو مقاومتر در برابر حرارت مثل مواد اتمی ای از سلیکاتها.

●  استفاده از ذرات اتمی خاص که موجب پخش مواد غذایی بصورت همگن در غذا میشوند.

●  استفاده از نانو سنسور برای مقابله با ویروس یا باکتریهای حیوانی و یا گیاهی.

●  استفاده از فویلهای بهتر که هوارا از خود عبور میدهند.

●  مصرف نانوکپسول برای ارسال واکسن و دارو به گیاه.

●  ارسال ذرات اتمی و یا مولکولی برای ایجاد تغییرات ژنتیکی در گیاه.

نکته :

شرکت غذایی کرافت مشغول تهیه نوشابه ایست که قادر به تغییر رنگ و مزه نسبت شناسائی احتمال وجود آلرژی در شخص مصرف کننده و ایجاد تغییرات لازم در مواد غذایی موجود درآن غذاجهت استفاده بهینه آن میباشد.

سایر شرکت های بزرک دیگر نیز مانند نستله و یونیلور سرگرم بهینه سازی موادی هستند که میتوانند مزه و رنگ غذا را در تمامی حجم آن به صورت یکنواخت وهمسان تر در آورند.

در حالیکه نانو غذا یک ایده برای همگی صنایع غذایی  دنیا محسوب میشود اما تنها گروه کوچکی  از این شرکت ها که معدود شرکتهای بزرگ غربی بشمار میروند بیشتر هزینه های تحقیق و توسعه را در این باب متحمل شده اند.

مثال:

بطور مثال در کشور استرالیا از  نانو کپسول استفاده میشود تا اسیدهای چرب مثل امگا۳ را در یکی از مشهور ترین مارک نان سفید آن کشوراضافه نمایند. بنا به توضیح این شرکت با استفاده از  همین رویه روغن ماهی را به نوعی نان بامارک تیپ تاپ در غالب کپسول اضافه میکنند تا هم ارزش غذایی نان را بالا برده و هم از انتشار بوی ماهی در نان جلوگیری نمایند.

نچرالیز یک شرکت تازه پاگرفته مربوط به یکی از بزرگترین دانشگاههای دنیا موفق به تولید ذرات ریزماده ناقلی شده اند که قادر است مواد دارویی را با خود در غذا حمل کند. این ماده از ذرات بسیار ریزی در حد نانومتریعنی یک میلیاردم(  ۱۰۰۰۰۰۰۰۰۰⁄۱ متر)  درست شده. نام این محصول NSSL   میباشد.

Nano-sized Self-assembled Structured Liquids)   یعنی: ( ماده ای بسیار ریز خود انباشته ساختگی)

تکنیک NSSL صنایع غذایی را قادر میسازد تا ترکیبات متعددی از غذاودارو و حتی موادی که در آب حل نمیشوند و روغنهای لازم را به غذا اضافه نمایند. همچنین در صنایع ساخت لوازم آرایشی نیز قدرت عمل وسیعتری به تولیدکنندگان لوازم آرایشی میبخشد.

نانو تکنولوژی در کشاورزی

درنقاط دیگر دنیا استفاده از نانو تکنولوژی معطوف بر قسمت کشاورزی در تولید مواد غذایی گشته است.

دانشگاههای Tamil Nadu Agricultural University  درکشور هندوستان و Monterrey Tech در مکزیکو با همکاری یکدیگر عنصر غیر سمی وبسیار ریز در حد نانومتر را در آزمایشگاهای خود تولید نموده اند که میتواند در مزارع برای ازبین بردن گیاهان مضر از آن به نحو موثر استفاده شود.

محققین در این دو دانشگاه در جستجوی ماده دیگری هستند که بتواند بر پوسته خارجی تخم این گیاهان مضر تاثیر گذارده و در خاک سبز نشوند.

حدود تحقیقات و توسعه فعلی در باره نانو تکنولوژی غذا به همان اندازه شایان توجه است که پیشرفت آتی صنایع غذایی جهان مطلوب نظر است.

در ماه اوت سال گذشته مجله Scientifica  انگلستان تخمین زده است که در حال حاضرصنایع غذایی جهان در حدود ۴۱۰ ملیون دلار در نانو غذا سرمایه گذاری کرده اند که انتظار میرود تا این رقم به ۸⁄۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۲  افزایش یابد.

پیشرفت در صنعت بسته بندی غذا کولاک کرده است

تکنولوژی بسیار جدید در فن بسته بندی غذا براستی مفید ترین نوع استفاده ازفناوری نانو در قسمت صنایع غذایی در آینده بسیار نزدیک بشمار میآید. در حال حاضرنیز شرکتهایی وجود دارند که با استفاده از تکنیک نانو تکنولوژی به موادی دست یافته اند که در بسته بندیهای خود از آنها استفاده کرده و در نتیجه نتنها به عمر غذا و نوشیدنی ها میافزایند بلکه بسیار ایمن تر در مقایسه با روش های بسته بندی دیگر بنظر میرسند.

در حالیکه نانوغذا بخاطرایمنی هنوز در گیرودار بثمر رساندن نتایج قابل قبول از طرف عموم میباشد. کارخانجات بسته بندی ایکه از فناوری نانو استفاده میکنند با سرعت هرچه تمامتر بکار خود ادامه داده وپیشرو راهی بسیار هوشمندانه در صنعت بسته بندی بوده و آوای بهینه سازی ایمنی و تضمین کیفیت برتر وطولانی تر نمودن عمرغذا در قفسه های فروشگاههای مواد غذایی را سر داده اند.

تعداد بیشماری از شرکتها و دانشگاهها سرگرم تولید مواد بسته بندی ای هستند که قادر است در زمانیکه موقعیت محیط تغییر نماید عکس الاعمل نشان داده و همچنین قابلیت تعمیر سوراخ و یا پاره گی ایجاد شده در سطح پلاستیک بسته بندی غذا را دارند.

نکته:

یکی از جالبترین این تحولات در تولید بسته بندی های هوشمند با استفاده از فناوری نانو است که ضد میکروب و یا باکتری بوده و قادر به از بین بردن آنها نیز میباشند. دانشمندان شرکتهای بزرگ تولید مواد غذایی مثل شرکت کرافت. و بایر. وهمچنین شرکت کداک و تعداد بیشماری از دانشگاهها و کمپانیهای کوچکتر سرگرم تولید تعداد زیادی از این نوع مواد بسته بندی هوشمند میباشند که میتوانند اکسیژن را جذب نموده ویا میکروبهای موجود در غذا را شناسائی و مشتریان  را از وجود این نوع مضرات آگاه سازند.

این مواد بسته بندی هوشمند قادرند میکروبها ویا ویروسهایی مثل Salmonella ویا E.Coli را که از مضرات سلامتی عمومی شناخته شده اند نیز را شناسایی کنند. این محصولات در آینده ای کمتر از سه سال ببازار خوهد آمد.

موارد متشابهی بنا بدرخواست دولت آمریکا در دست تهیه هستند که قابلیت شناسایی تجاوزات تروریستی در منابع غذایی میباشند. دانشمندان هلندی نیز از این موضع پا فراتر نهاده و دست اندرکار ساخت موادی هستند که نه تنها سموم ویا مسمومیت غذا را شناسایی میکنند بلکه با انتشار مواد نانو ای قادرند تا عمر غذا را افزایش بخشند. بلحاظ دارا بودن قدرت بهینه سازی در خصوص ایمنی در غذا وافزایش طول عمر آن فن آوریهای نانو تکنولوژی روشی بسیار نو و مطمئن بنظر میرسند.

توجه:

درحالیکه سایر مباحث فناوری نانو که کمترمورد توجه عموم قراردارند اما بسیار عملی ترند و هم اکنون در اغلب نقاط جهان مورد بهره برداری قرار گرفته اند.

درحال حاضر ترکیبات نانو سلیکات آلومینیوم مورد استفاده شرکتهای تولید بطریهای پلاستیکی است تا عمر مایعات درون خود را اضافه نموده و در مقابل انفجار بسیار مقاومتر باشند. کریستالهایی در حد نانومتر در پلاستیک این بطریها باعث میشوند تا بصورت دیوارههای مولکولی از فراراکسیژن داخل بطری جلوگیری بعمل آید.

صنعت بسته بندی امروز قادر به نگهداری مایعات در قفسه فروشگاهها بمدت شش ماه میباشند اما شرکتهایی دست اندرکار تولید بطریهایی میباشند که این مدت را به هجده ماه افزایش بخشند .

با توجه به توان فناوری های نانو در دگرگونی صنعت غذا پیش بینی می شود که در دو دهه آینده انقلاب بزرگی در زمینه صنایع غذایی وکشاورزی پدید آید به ونه ای که اثرات آن بسیار فراتر از انقلاب سبز در کشاورزی خواهد بود .

وگرچه در کوتاه مدت استفاده از فن آوری نانو مستلزم سرمایه گذاری و افزایش هزینه است ولی در بلند مدت وبا سرشکن شدن هزینه های ثابت اولیه استفاده از این فناوری سودآور خواهد شد و علائه بر این آثار این سرمایه گذاری در عرصه های عمومی و اجتماعی مانند کمک به سلامت افراد جامعه تقویت امنیت غذایی ، تضمین آینده صنعت غذا ، ارزآوری وتقویت جایگاه صنعت غذایی کشور در سطح جهانی است .