ماهی و امگا ۳

ماهی و امگا ۳ :ماهی و سایر آبزیان از نظر ارزش غذائی بسیار مهم میباشند علاوه بر وجود پروتئین های با کیفیت بالا چربی آنها که متشکل از اسید های چرب غیر اشباع ( unsaturated fatty acid )هستند برای انسان لازم و ضروری میباشند.

در بین این چربی ها امگا۳ از ارزش بسیار برتری بر خوردار است . دانشمندان در بررسی نقش تغذیه در سلامت افراد مختلف ملاحظه نمودند که در اسکیموها و ژاپنی ها مرگ و میر یا عوارض ناشی از بیماریهای عروق کمتر از افراد سایر ملل میباشد بررسی رژیم غذائی ایشان حاکی از آن بود که مصرف ماهی در بین این مردم بیشتر از افرادی است که در برنامه غذائی آنه ماهی و سایر آبزیان نقش قابل توجهی ندارد.

توجه:

بررسی ها نشان داد که وجود ماده ای که امگا ۳ نامیده شد در ماهی عامل اصلی کاهش بیماری های عروقی است . امگا تری جزو اسید های چرب غیر اشباع میباشد. دو اسید چرب امگا ۳ در ماهی وجود دارد که ایکوزا پنتانئیک اسید ( eicosapentaeneic acid ) یا به اختصار .EPA. و دوکوزاهگزانوئیک اسید ) docosahexaenoic acid ) یا باختصار DHA نامیده میشوند. اسید های مذکور polyunsaturated میباشند.DHA بصورت ۲۲; ۶n-3 و EPA بصورت ۲۰: ; ۵ n-3 میباشد.

مقدار این دو اسید چرب در انواع ماهی ها متفاوت بوده و به عوامل مختلف ازجمله محیط زیست آبزی مواد غذائی مورد مصرف و غیره بستگی دارد . مثلا در۱۰۰ گرم ماهی سلمون (Salmon) دریائی مقدار DHA حدود ۶ /۰گرم و در مورد EPA این رقم حدود ۴ /۰ گرم میباشد که مجموعا به حدود یک گرم امگا ۳ بالغ میگردد.

در صورتیکه در هفته دو بار ماهی مصرف شود حدود ۵۰۰ میلیگرم تا ۱گرم امگا ۳ مصرف شده و این مقدار نیاز بدن را به این ماده حیاتی تامین مینماید، به همین لحاظ متخصصین تغذیه معتقدند مصرف دو نوبت ماهی در هفته ضروری میباشد.

این دو اسید غیر اشباع علاوه بر نقش بسیار مهمی که در کاهش بیماریهای عروق دارند در بهبود فعالیت مغز و نیز در بالا بردن توان دید چشم نیز موثر میباشد.

نقش امگا ۳ در کاهش خطرات بیماریهای عروق از طریق تاثیری آن در جلوگیری از سخت شدن جدار عروق،کاهش آریتمیک ضربان قلب، کاهش مقدار تری گلیسیرید، بالا بردن کلسترول خوب HDL و کم کردن کلسترول بد LDL رد خون وبالاخره کاهش فشار خون ایفا میگردد.

۲- آلودگی محیط زیست شیلات ایران در چه وضعیتی است ؟

آلودگی ماهی از جنبه های مختلف قابل بحث میباشد: وجود فلزات سنگین مثل جیوه ، کادمیوم ، آلودگی های به مواد رادیو اکتیو و مواد نفتی و غیره که عمدتا ناشی از رها سازی مواد آلوده کننده کارخانجات صنعتی و کشتی ها است خطرات بالقوه ای هستند که کمیت و کیفیت ای آلودگی ها بر حسب زمان و مکان متغیر میباشد.

متاسفانه علیرغم نظارت کشور ها و مجامع بین المللی جهت پاک نگاهداشتن آبهای دریائی لیکن از آنجائیکه همه کشور ها به یک میزان حساسیت لازم برای حفظ محیط دریائی بخرج نمیدهند لذا عملا محیط کاملا پاک برای آبهای ساحلی همیشه در دسترس نیست .

ورود آبهای آلوده به دریا ها امروزه بعنوان یک مشگل در از بین بردن زیستگاه ها آبزیان تلقی میگردد. گزارشاتی که از مرگ ماهیان بطور دسته جمعی منتشر میشود شاهدی برای این ادعا میباشد.

نکته:

در آبهای شمالی و جنوبی کشور هر چند از طرف ایران تمهیداتی برای جلوگیری آلودگی صورت میگیرد لیکن ضمن اینکه بایستی براین تلاشها افزود تا این تمهیدات از طرف کشور های همسایه دقیقا بمورد اجرا گذارده نشود عملا نتیجه لازم بدست نخواهد آمد متاسفانه گسترش فعالیت های صنعتی و نیز رفت و آمد پر ترافیک کشتی ها بر خطرات افزوده میکند و امکان ارائه اطلاعات دقیق در مورد میزان آلودگی را فراهم نمیسازد.

آبهای داخلی ( رودخانه ها ، آببندانه ، سد ها و.. ) در مورد فلزات سنگین و بیشتر قابل کنترل میباشند لیکن ریزش مقادیر زیادی سموم دفع آفات نباتی از مهمترین خطرات بالقوه میباشند.

جدای از این موارد آلودگی های ناشی از جابجائی نا مناسب و آلودگی ثانوی ناشی از مصرف یخ تولید شده از آب غیر بهداشتی و نیز ظروفی که برای جابجائی ماهی استفاده میشود بعلاوه افراد و کارگرانی که بدون مجوز بهداشت دراین زمینه فعالیت دارند نیز از عوامل خطر زا میباشند.

به همین خاطر کشورهای صنعتی و پیشرفته برای ورود آبزیان به کشورها یشان مقررات و استاندارد های دقیقی برای مدیریت فرآوری آبزیان تعیین کرده واجرای آن نظارت دارند تا ازعرضه محصولات آلوده جلو گیری شود خوشبختانه ایران نیز پس از چند نوبت که مشکلات ناشی از صدور محصولات آلوده خساراتی را در بر داشته اکنون در تعدادی از واحد های فرآوری که دارای کد بهداشتی هستند بر اجرای کار نظارت دقیق مینماید و تلاش میشود از عرضه محصولات ناسالم جلوگیری شود

نکته :

مهمترین آلودگی ماهی که امروزه در دنیا بسیار مورد توجه مجامع بهداشتی است وجود جیوه میباشد. جیوه در آبهای طبیعی ناچیز لیکن در نتیجه فعالیت صنعتی انسان روز به روز به مقدار آن اضافه میشود. فرستادن آبهای آلوده کارخانجات آبهای بسیاری از نقاط دنیا را آلوده و بعضا خطر آفرین نموده است.

از آنجائیکه جیوه که جزء فلزات سنگین میباشد از بدن دفع نمیگردد و زمانی که مقدار آن به حد معینی رسید اثر نامطلوب و غیر قابل برگشت خود را نشان میدهد لذا بسیار قابل توجه گردیده. ماهیان بزرگ جثه که سالهای زیادی را در آبهای آلوده زیسته اند از جمله کوسه و شیر ماهی را همواره میتوان از نظر آلودگی جیوه با احتیاط مصرف نمود .در آبهای جنوب کشورمقدار جیوه نا چیز بوده و برای ماهیان مهاجر و نیمه مهاجر بخصوص آنهائی که جثه کوچک دارند خطر محسوب نمیشود ام در مصرف کوسه، شیر ماهی وغیره باید دقت نمود.