فرآوری بادام و مغز بادام :

قبل از بحث فرآوری بادام و مغز بادام به توضیح این درخت میپردازیم . درخت بادام در نیمه اردیبهشت شروع به جوانه دادن می کند و گل دهی تا اوسط خرداد ادامه می یابد. همزمان با گذر فصل بین اواسط خرداد تا مرداد، جوانه ها به شکوفه تبدیل می شوند.

شکوفه ها سرانجام تبدیل به هسته میشوند که با گسترش این هسته، بادام کامل بدست میآید. در نیمه بعد از شهریور فصل برداشت است. برای جدا کردن میوه از شاخه های درختان میتوان از یک وسیله ای به نام لرزاننده درخت استفاده کرد
سپس بادام روی زمین می ماند تا خشک شود. در ادامه، بادام ها به صورت ردیفی جمع آوری شده و دستگاه برداشت کننده آنها را از کف باغ می روید.

بادام های برداشت شده به دستگاه های پوست گیری انتقال داده می شوند که در آنها پوسته سبز بادام جدا شده و مغز بادام از پوسته چوبی در می آید.

عملکرد هر پوست گیر ، جدا کردن پوسته سبز و پوسته چوبی از مغز یا آجیل است. آشغال های باغی، خاک و ریگ تشکیل دهنده ۱۰ تا ۲۵ درصد و مغز بادام تمیز شده، تشکیل دهنده حدود ۲۰ درصد از وزن مزرعه ای مواد آورده شده به تجهیزات فرآوری بادام است.

برداشت و فرآوری بادام یک صنعت فصلی است که به طور نمونه در مرداد آغاز شده و ۲ تا ۴ ماه ادامه دارد به هر حال آغاز و مدت فصل با عواملی نظیر آب و هوا و اندازه محصول تغییر می کند.

توجه :

برداشت بادام به هر دو روش دستی (بوسیله ضربه زدن به شاخه درخت با یک میله ی بلند) و یا با ماشین (بوسیله ی لرزاندن درخت) انجام می شود.
حدود ۷ تا ۱۰ روز بادام ها روی زمین می مانند تا خشک شوند و سپس جمع آوری می شوند. قسمت هایی از مواد جمع آوری شده شامل آشغال های باغ از قبیل برگ، علف، شاخه ها، ریگ و خاک هستند و ممکن است در حدود ۵ تا ۹۰ درصد مواد محموله را شامل شود.

بطور میانگین وزن محموله دریافتی مزرعه شامل ۱۳ درصد آشغال، ۵۰ درصد پوسته سبز، ۱۶ درصد پوسته سخت و ۲۳ درصد مغز بادام تمیز شده است اما این نسبت میتواند از یک مزرعه به مزرعه دیگر کاملا تغییر کند.

بعد از اینکه بادامها از مزرعه جمع آوری شده اند، دستخوش دو فاز فرآوری می شوند:

عملیات پس از برداشت و عملیات فرآوری نهایی، در رابطه با عملیات پس از برداشت دو نوع اساسی از ماشینآلات وجود دارد :

الف) دستگاه هایی که فقط پوسته سبز بادام را جدا می کنند و بادام با پوسته سخت را به عنوان محصول نهایی تولید می کنند.

ب) آنهایی که هم پوسته سبز و هم پوسته سخت بادام را جدا می کنند و مغز بادام به عنوان محصول نهایی تولید میشود. عملیات تمیز کردن ابتدایی، پوست گیری و جداسازی در هر دو نوع ماشین آلات معمول است اما در دستگاه نوع دوم یک مرحله اضافی برای جداسازی مغز بادام از پوسته سخت نیز وجود دارد.
در حین عملیات فرآوری بعد از برداشت، بادام بوسیله نقاله های مارپیچی و بالابر به یک سری غربال (الک)های لرزان منتقل می شود. این غربال ها به طور انتخابی مواد زاید را جدا می کنند که شامل برگ، خاک و ریگ است.

دستگاه شن گیر، سنگ ها، کلوخه ها و آشغال های بزرگ را جدا می کند و دستگاه علف گیر ، شاخه ها و آشغال های کوچک را جدا می کند.

جریان هوای خروجی از الک های مختلف موجود در شن گیر و علف گیر وارد سیکلون ها و فیلترهای مخصوصی می شود تا گردوغبار و آشغال های ریز بدست آمده حذف شوند.

بادام تمیز شده بوسیله یک سری نقاله ها و بالابرهای دیگر به مخازن ذخیره برای عملیات بعدی منتقل می شود. ممکن است قبل از ذخیره سازی، بادام تمیز شده به یک خشک کن منتقل شود.
در ادامه، بادام از طریق نقاله های تسمه ای یا سطلی به سوی یک سری غلتکها یا استوانه های پوست گیری منتقل می شود که در آنجا پوسته بادام شکسته میشود. غلتکهای پوست گیری در دستگاه های جداکننده پوسته سبز و استوانه های پوست گیری در دستگاه های جداکننده هردو پوسته سبز و سخت استفاده میشوند.

توجه :

در غلتکهای پوست گیری، شرایط لازم برای هوادهی و خروج تکه های پوست وجود ندارند اما در استوانه های پوست گیری به کمک هوادهی، پوسته های سبز و سخت از مغز بادام جدا می شوند.

بادام های شکسته شده سپس روی یک سری غربال های لرزان خالی می شوند که در آنجا پوسته سبز و بادام هایی دارای پوسته سبز از بادام های با پوسته سخت، مغز بادام و آشغال های ریز جدا می شوند.

بادام های باقی مانده که پوسته ی سبز آنها جدا نشده است، دوباره از میان غلتکها و استوانه های پوست گیری و صفحات لرزان عبور می کنند.
پوسته سبز به انبار منتقل می شود تا بعنوان یک ماده اولیه به کارخانه های خوراک دام فروخته شود. آشغال های ریز نیز به سیکلونها یا فیلترهای ویژه برای جمع آوری و فروش منتقل میشوند.

در دستگاه های جداکننده پوسته سبز، بادامهایی که پوسته ی سبز آنها گرفته شده است ولی دارای پوسته سخت هستند، بوسیله جریان فشرده هوا از بقایای پوسته سبز جدا می شوند و پس از جمع آوری و درجه بندی، بعنوان محصول نهایی فروخته می شوند (همراه با درصد کم و غیر قابل اجتنابی از مغز بادام).

دستگاه huller/Sheller

بادام دارای پوسته سخت وارد استوانه های پوست گیری و الک های لرزان میشود و بدین ترتیب، پوسته سخت بادام شکسته شده و از مغز جدا می شود.

یک سری دیگر از الک های لرزان، پوسته سخت را از مغز و تکه های کوچک پوسته جدا می کنند. پوسته های سخت جدا شده به کمک جریان هوا خارج شده و در فیلترهای مخصوص یا سیکلون جمع آوری می شوند.

سپس به انبار منتقل شده و به عنوان کود برای تغذیه گیاهان به فروش میرسند. مغز بادام و تکه های کوچک پوسته نیز به نقاله های تسمه ای لرزان و بالابرهای سطلی منتقل شده و توسط جریان هوا تمیز میشوند یعنی تکه های کوچک پوسته از مغز بادام جدا می گردند.

تکه های کوچک پوسته که با این سپراتورهای هوا، جداسازی و جمع آوری شده اند، مانند قطعات درشت پوست بعنوان کود برای تغذیه گیاهان، ذخیره و به فروش میرسند.

درآمد حاصل از فروش پوسته سبز و پوسته سخت بادام معمولا برای جبران هزینه تعمیر و نگهداری ماشین آلات فرآوری کافی است. مغز بادام سپس به یک سری سپراتور منتقل شد تا در آنجا بر اساس وزن طبقه بندی شوند.

توجه :

بادامهای سبک، متوسط و سنگین که هنوز دارای پوسته ی سخت یا سبز هستند به نقاط مختلف در فرایند برگشت داده می شوند. محصول با کیفیت خوب نیز به جعبه های مغز نهایی برای ذخیره سازی منتقل می شود. اکنون مغز بادام آماده است که یا به عنوان یک محصول نهایی به فروش برسد و یا برای عملیات فرآوری بعدی فرستاده شود .

ممکن است مغز بادام برای فرآوری بیشتر، توزین شده و عملیاتی چون برش زدن، خرد کردن، بو دادن ، نمک زدن و یا دودی کردن روی آنها انجام گیرد. این محصولات نهایی درون شیشه، فویل، قوطی، کیسه یا جعبه بسته بندی شده و بارکد میخورند.

تکه های کوچک مغز نیز ممکن است آسیاب شده و به صورت آرد یا خمیر برای فرآورده های نانوایی استفاده شوند. مغز بادام پوست گیری شده برای عملیات بعدی به ایستگاهای دریافت انتقال داده می شود.

در این ایستگاه ها، بادام هم در سبد و هم در جعبه های چوبی خیلی بزرگ دریافت می شوند. به محض اینکه بادام دریافت شد، توزین شده و اطلاعات مربوط به مرکز جمع آوری و واریته بادام مشخص شده و یادداشت می شود. در این مکان آزمایش کنترل کیفیت برای بدست آوردن رتبه کیفیت محصولات دریافتی انجام می شود.

بادام ها سپس بر حسب واریته ، درون سبدهایی ذخیره می شوند و سرانجام بار کامیون شده و برای عملیات بعدی به کارخانه های بزرگ فرآوری بادام انتقال داده میشوند که در آنجا ممکن است برای تبدیل به محصولات نهایی مختلف، عملیات فرآوری بیشتری روی آنها انجام گیرد.