پروبیوتیک :

پروبیوتیک میکروارگانیسم های زنده ای هستند که به مقادیر کافی به شکل فعال به روده می رسند و بنابراین اثرات مثبت سلامتی دارند.

اثرات اثبات شده پروبیوتیک ها عبارتند از :

۱- پیشگیری و یا کاهش دوره و شکایات اسهال ناشی از روتاویروس یا آنتی بیوتیکها همانند تسکین شکایات عدم تحمل لاکتوز
٢- کاهش غلظت آنزیم های پیشبرنده سرطان یا متابولیت های عفونی (باکتریایی) در روده
٣- پیشگیری و تسکین شکایات غیر ویژه و نامنظم از نواحی گوارشی در افراد سالم
۴- اثرات مفید بر ناهنجاری های میکروبی، التهاب و سایر شکایات در ارتباط با بیماریهای التهابی ناحیه گوارشی، عفونت هلیکوباکتر پیلوری یا رشد بیش از حد باکتریایی
۵- نرمال سازی دفع مدفوع و قوام آن در افراد مبتلا به انسداد یا تحریک پذیری کولون
۶- پیشگیری یا تسکین آلرژیها و بیماری های آتوپیک در نوزادان
۷- پیشگیری از عفونت های ناحیه تنفسی (سرماخوردگی، آنفولانزا و سایر بیماریهای عفونی همانند درمان عفونت های مجاری ادراری تناسلی
شواهد ناکافی یا حداکثر در سطح مقدماتی در مورد پیشگیری از سرطان به عنوان اثر کاهنده کلسترول خون، بهبود فلور دهانی و پیشگیری از پوسیدگی یا پیشگیری یا درمان بیماری های ایسکمی و قلبی یا بهبود بیماری های اتوایمیون (مثل آرتریت) وجود دارد.
یک پروبیوتیک، خود تخمیری انتخابی است که به تغییرات ویژه ای در ترکیب و فعالیت میکروفلور روده اجازه میدهد که منافع سلامتی برای میزبان داشته باشد.

مواد غذایی که بعد از خوردن باکتری های چندگونه سالم در روده ایجاد می کنند که می توانند با افزودن باکتری های پروبیوتیک افزاینده سلامتی یا کربوهیدرات پره بیوتیک غیر قابل هضم اما قابل تصفیه ایجاد شود.

افزایش کیفیت های بهبود دهنده سلامت فراتر از عملکرد اصلی غذا به عنوان منبع مواد مغذی مرتبط، باعث تعریف گسترده ای از غذهای فراویژه میشود.

در واقع، پرو و پره بیوتیک ها اجزای غذایی تامین کننده همه تعاریف و به ویژه اصطلاح فراتر از تغذیه هستند در حالیکه باکتری ها و کربوهیدرات های غیر قابل هضم این ویژگی مغذی را ندارند.

نکته :

شیر تخمیر شده با ویژگی های افزاینده سلامتی پروبیوتیک یکی از قدیمی ترین غذاهای فراویژه است.

شیر تخمیر شده نه تنها در جهان برای هزاران سال مصرف شده است نقاشی های سومری ها در این باره به ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد بر می گردد.

اما در نسخه پارسی طب سنتی نقل شده که عمر طولانی ابراهیم به علت مصرف شیر ترش بوده است و در سال ۷۶ قبل از میلاد، تاریخدان رومی Plinius تجویز محصولات شیر تخمیری را برای درمان ناراحتی های گوارشی توصیه می کند .

عملکرد و باکتری های پروبیوتیک افزوده به غذاها شامل کاهش باکتری های بالقوه پاتوژن و متابولیت های مضر در روده، نرمال سازی حرکات گوارشی و تنظیم پاسخ ایمنی است.

در حالی که اجزای پره بیوتیک غذا باید باکتری های مفید بومی را در فلور روده در انسان افزایش دهند و همچنین بقای باکتریهای پروبیوتیک همزمان خورده شده را بهتر کنند.

طبق تعریف اخیر مورد استفاده در آلمان، پروبیوتیک ها میکروارگانیسم های زنده ای تعریف می شوند که مقادیر کافی از آنها به شکل فعال به روده برسد و بنابر این اثرات مفید سلامتی دارند

گرچه اغلب مترادف استفاده می شوند ولی پروبیوتیکها همان غذاهای پروبیوتیک نیستند :

غذاهای پروبیوتیک حاوی میکروارگانیسم های پروبیوتیک زنده در یک ماتریکس کافی و به غلظت کافی هستند که بعد از خوردن آنها، اثر تایید شده نشان بدست می آید و فراتر از منابع مواد مغذی معمولی است.

نکته :

پروبیوتیک ها تنها به عنوان ترکیب غذایی خورده نمی شود، بلکه از زمانی که واژه پروبیوتیک در دهه ۱۹۵۰ ابداع شده این واژه را برای باکتری های زنده و اسپورها به عنوان مکمل غذایی حیوانی به کار بردند که باید به بهبود استفاده از آنتی بیوتیک ها در محیط حیوانی کمک می کرد

محصولات دارویی دارای باکتری های زنده نیز از مدت های طولانی در بازار موجود هستند، گرچه به عنوان پروبیوتیک، برچسب گذاری نمی شوند و برای مدت های طولانی بدون مدرک کافی از نظر اثر بخشی بودند.

ایده سرکوب و حذف باکتری های مضر در روده از راه خوراکی روش مفیدی است و موجب بهبود تعادل میکروبی، سلامتی و طول عمر می شود که حدود یک قرن پیش مطرح شد.

تجویز بیفیدو باکتریها برای نوزادانی که از اسهال رنج می برند، باکتریهای ایجاد کننده بیماری را سرکوب می کنند.

بیفیدو باکتری ها در روده نوزادان تغذیه شده با شیر مادر غالب هستند دریافت ماست حاوی لاکتوباسیلوس موجب کاهش باکتریهای مولد توکسین در روده میشود و این مساله با افزایش طول عمر میزبان مرتبط است که با توجه به آن، اولین ماست صنعتی طبق نظر Metchnikoff تولید شد تا به کودکان دچار اسهال کمک کند و در آن زمان در داروخانه ها به فروش می رسید.

نکته :

میکروارگانیسم های پروبیوتیک به طور انحصاری از طریق تاثیر بر فلور روده در روده بزرگ عمل نمی کند. هم چنین آنها بر سایر اندام ها تاثیر می گذارند .

بر طبق اینکه پروبیوتیک ها، میکروارگانیسم های زنده ای هستند که اگر به میزان کافی تجویز شوند منافع سلامتی بر میزبان خواهند داشت.

بدون توجه به برخی تفاوتها، همه تعاریف در این مساله مشترک هستند که میکروارگانیسم های پروبیوتیک باید :

۱- زنده باشند .

۲- اثرات سلامتی از نظر علمی تایید شده داشته باشند.

گرچه بقاء در عبور از دستگاه گوارش جزو شاخص های غیر ضروری از میکروارگانیسم های بهبود دهنده سلامتی هستند، در حالی که سلول های مرده و اجزای سلول نیز می توانند برخی اثرات زیستی افزاینده سلامتی را نشان دهند.

به منظور آگاهی علمی مصرف کننده غذایی، پروبیوتیک باید حاوی میکروارگانیسم های زنده باشد .

ادعاهای سلامتی برای پروبیوتیک ها :

بدون توجه به نتایج بحث های موجود، اجزا و اثرات غذاهای پروبیوتیک و روشهای شناسایی شان باید به طور واضح تعیین شوند.

۱- پیش نیاز عمده برای چنین غذاهایی سلامت، ایمنی و عدم وجود اثرات پاتوژن است.

۲- اثرات سلامتی مطرح شده باید توسط مطالعات بالینی در انسان ها تایید شوند. مطالعات in vitro و آنالیزهای آزمایشگاهی حیوانات تنها نشانگرهایی از اثرات احتمالی و مرتبط با سلامتی هستند.

آنها برای شناسایی مکانیسم های عملکرد یا جستجوی پروبیوتیک های جدید مفید هستند.

٣- مطالعات بالینی باید به طور واضح اهداف مطالعه را تعریف کنند و به شکل طرح پلاسبو کنترل شده تصادفی شده دو سو کور باشند.

نتایج آنها باید توسط تیم های مستقل پژوهش تایید شود و در مجلات علمی با وجود چند همکار مستند شوند و طبق قوانین اقدام بالینی خوب (GCP) مستند شوند.

۴- اگر چند سویه مرتبط باکتریایی از همان گونه اثرات فیزیولوژیک متفاوت داشته باشند، مدارک اثرات سلامتی برای سویه باکتریایی معتبر است که مطالعه اجزا شده باشد.

یک پیش نیاز برای نتایج واضح مطالعه سویه های باکتریایی هستند که با روش های شناسایی بیولوژی مولکولی جدید به طور واضح شناسایی شوند.

یک تخصیص سویه بر پایه ویژگیهای فنوتیپی عموما کافی نیستند.

۵- میزان دریافت میکروارگانیسم های پروبیوتیک موجب اثرات مطلوب سلامتی می شود که بستگی به تعداد آنها در محصول خورده شده و اجزای آن و وضعیت فیزیکی اش دارد.

نکته :

هم چنین بدین معنی است که در استفاده از سویه باکتریایی پروبیوتیک در ماتریکس های مختلف با همراه هم با باکتری های پروبیوتیک مختلف، اثر مطرح شده باید برای هر ترکیب مجزا تعیین شود اگر این ادعا واقعی نباشد نتایج حاصل از این مطالعه می تواند به غذاهای مشابه منتقل شود که با وضعیت فعلی دانش، تفاوتی از نظر تاثیرات ماتریکس مختلف مورد انتظار نیست.

۶- اثربخشی یک پروبیوتیک و حداقل غلظت میکروارگانیسم های پروبیوتیک در محصول که تاثیر سلامت مورد انتظار است، بستگی به نوع میکروارگانیسم پروبیوتیک، اثر ادعا شده، طول مدت استفاده، ماتریکس غذا و آخرین و نه کمترین گروه هدف دارد.

به هر حال یک محصول پروبیوتیک باید دریافت آن تعداد از میکروارگانیسم های زنده را که در انقضای فروشگاهی مورد انتظار است کفایت کند که در مطالعات این میزان دارای تاثیرات بر سلامت بوده است.

۷- اثرات پروبیوتیک ویژه هدف هستند. اثر میکروارگانیسم های پروبیوتیک بر شرکت کنندگان مطالعه با سن، سلامتی، جنس، رژیم غذایی، ماندگاری و محیط به عنوان  مثال روستایی با شهری متفاوت است.

تفاوت هایی برحسب بلوغ یا کارایی سیستم ایمنی به میکروفلور غالب یا استانداردهای بهداشتی وجود دارد که نتیجه برگرفته از داده های مطالعات در کودکان، سالمندان، بیماران با افراد ساکن جهان سوم یا کشورهای صنعتی می باشد.

به عبارت دیگر، این بدین معنی است که در گروههای تجربی کوچک یا تعداد کمی از مطالعات، نتایج غیر یکسان موجب ایجاد شک در مورد اثرات بیان شده پروبیوتیک می شوند، اما در صورت انتقال مطالعه از شرکت کنندگان یک مطالعه موفق به جمعیت عمومی احتمال نتایج بیشتر است.

اصطلاح مشهور در این زمینه وجود دارد که مطالعات بیشتر با طراحی بهتر در این زمینه ضروری می باشد تا مشخص شود چه قسمت هایی از جمعیت و تحت چه شرایطی از یک پروبیوتیک بهره مند می شوند.