صاف کردن شیر خام ابتدا ورود به کارخانه لبنی :

قبل از ورود شیر خام تحویل شده به کارخانه آزمایش های لازم نظیر آزمایش رسوب کثافات شیر ، لاکتومتری ، اسیدیته و در صورت لزوم آزمایشات میکروبی بایستی انجام گردد.

هنگام شیردوشی حتی در شرایط ایده آل امکان ورود ذرات خارجی مثل گرد و خاک و آشغال و غیره، به شیر وجود دارد.

بودن رسوبات خارجی در شیر نشانه دوشش غیربهداشتی شیر خام بوده و حتما بایستی قبل از پاستوریزه کردن شیر این ذرات خارجی گرفته شود. به علاوه ذرات دیگری در شیر وجود دارد

مثل سلولهای سطحی اپیتل و داخلی پستان گاو و یا لوکوسیتها که هنگام دوشش شیر وارد آن شده و بایستی حتما از شیر جدا شوند.

دستگاههای صاف کردن شیر خام :

برای صاف نمودن شیر ممکن است از فیلترهای پارچه ای و کتانی و سایر صافی های فولادی ضدزنگ سوراخ ریز استفاده نمود.

در این عمل شیر خام را قبل از ورود به تانک های ذخیره و یا به هنگام ورود به دستگاه پاستوریزه از این صافیها عبور می دهند تا آشغالها و ذرات خارجی قابل دید در شیر گرفته شود.

در این عمل مقداری از میکروب های شیر خام جدا می شوند.

بهتر است پس از عبور هر ۱۰۰۰ لیتر شیر، فیلتر تمیز و خشک دیگری به کار برده شود.

عمل فیلتر کردن شیر ممکن است یا به صورت سرد (۱۰ درجه سانتی گراد یا پایین تر) و یا ولرم (۴۵ درجه سانتی گراد یا بالاتر) انجام گیرد.

در این صورت صافی مخصوص در نقاط مختلف خط تولید شیر قرار داده می شود.

در بعضی از کارخانجات شیر را به طریقه مکانیکی صاف می کنند. بدین منظور شیر را از دستگاههای صاف کننده یا کلاریفایر در همان درجه حرارت سرد عبور میدهند.

این دستگاه که غیرقابل نفوذ به هوا بوده و دارای یک محل ورود و یک محل خروج است دارای دیسک های مخروطی شکل است که با سرعت زیاد در داخل ظرفی به دور یک محور در حال گردش است و پس از ریختن شیر بر روی این صفحات مخروطی شکل ذرات و آشغالها طبق خاصیت گریز از مرکز به طرف لبه خارجی صفحات پرت شده و در قسمت دیواره داخلی دستگاه به صورت لایه ای لزج جمع می گردد.

در این محل تعداد بیشتری از میکروبهای شیر و تقریبا تمامی لوکوسیتها هم گرفته میشود بدین ترتیب شیر صاف شده برای عمل پاستوریزه کردن آماده می گردد.

توجه :

معمولا تصفیه مکانیکی شیر را بهتر است در درجات پائین یعنی ۴/ ۴ درجه سانتی گراد انجام دهند. ولی بعضی اوقات ممکن است در خط پاستوریزه و درجات بالاتر انجام گیرد.

بدین منظور شیر را قبل از ورود به دستگاه پاستوریزه به درجه حرارت ۴۵ تا ۵۰ سانتی گراد رسانده و سپس از کلاریفایر عبور می دهند.

یا ممکن است در حین پاستوریزاسیون در مبدل حرارتی صفحه ای که هنوز درجه حرارت شیر حدود ۵۰ تا ۶۰ سانتی گراد است انجام دهند.

ظرفیت کلاریفایرهای بزرگ و مدرن معمولا بین ۱۰ تا ۳۰ تن شیر در ساعت است. در این دستگاهها شیر خام با فشار حدود ۵ /۰  کیلوگرم بر سانتیمتر مربع به داخل این دستگاه پمپ می شود و عمل تصفیه مکانیکی ادامه داشته تا سطح داخلی دستگاه از ماده لزج پر شود.

در این هنگام در یک لحظه آب با فشار قوی باز شده و لایه های لزج را به خارج از دستگاه هدایت می کند و پس از آن مجددا فشار آب قطع شده و عمل کلاریفایرها به همان ترتیب ادامه پیدا می کند.

لازم است که سرعت این دستگاه تنظیم و استاندارد گردیده در غیر این صورت ممکن است مقداری از شیر هم به عنوان مواد خارجی از شیر گرفته شود.