استریل کردن شیر :

به منظور استریل کردن شیر خام و نگهداری در حرارت اتاق به مدت ۶ ماه یا بیشتر معمولا از روش فرادما استفاده میشود که منبع حرارتی آن آب یا بخار تحت فشار و بالاتر از ۱۲۱ درجه است.
البته از منابع حرارتی الکتریکی هم می توان استفاده کرد. به طور کلی روش های حرارتی به گونه زیر تقسیم می گردند:

۱- استریل کردن با حرارت غیر مستقیم توسط بخار یا آب داغ

الف- صفحات تبادل حرارتی
ب- لوله های تبادل حرارتی

ج- تبادل حرارتی سطح تراش

۲- استریل کردن با حرارت مستقیم با بخار ۱۴۵ درجه سانتی گراد

الف – تزریق مستقیم بخار ۱۴۵ درجه به داخل شیر VTIS یا Injection
ب- تزریق مستقیم شیر به داخل بخار ۱۴۵ درجه، پالاریزاتور در سیستم های حرارتی غیرمستقیم صفحات و لوله ها به گونه ای طراحی گردیده اند که فشار بخار را می توانند تحمل نمایند .

به طوری که بین برخی صفحات و یا اطراف لوله ها تا ۱۵۰ درجه حرارت بخار اعمال می گردد و لذا شیر با حرارت ۷۲ تا ۸۵ درجه وارد صفحات مجاور یا لوله ها شده و در عرض کمتر از ۱۰ ثانیه استریل و سپس به داخل صفحات یا لوله های سرد کننده منتقل می گردد تا شیر به حرارت اتاق برسد و سپس بسته بندی اسپتیک گردد.
در روش مستقیم هم شیر ۸۵ تا ۹۰ درجه به داخل بخار داغ ۱۴۵ درجه یا بخار به داخل شیر در محفظه پالاریزاتور تزریق و بلافاصله شیر در عرض ۳ ثانیه استریل شده و برای خنک شدن هدایت می گردد.
استریل کردن شیر در شیشه و اتوکلاوها که در قدیم مرسوم بوده است امروزه بدان صورت استفاده نمی شود ولی به طور کلی در استریل کردن در بطری و در اتوکلاو به مدت ۱۵ تا ۴۰ دقیقه با حرارت ۱۱۰ تا ۱۲۰ درجه سانتیگراد انجام می شود.
روش های دیگر استریل کردن هم که زیاد معمول نیست عبارت است از روش هیدرواستاتیکی است که از برجهای هیدرواستاتیکی آب جوش و بخار و آب سرد استفاده شده و بسته های شیشه ای بر روی نوار نقاله ها با زنجیرها به ترتیب وارد هر برج شده و پس از فرآیند حرارتی سرد و خارج می گردند. .

روش مداوم با تزریق بخار ۱۴۵ درجه به مدت ۳ ثانیه نسبت به روش های فرادما سریعتر و کیفیت شیر را بهتر نگه میدارد.

عیوب شیر استریلیزه :

۱- طعم گچی :

در اثر بی ثباتی پروتئین ها در حرارتهای بالا ایجاد می گردد و برای جلوگیری از این عیب در خط استریلیزه بایستی از دستگاه هموژنیزه با فشار ۳۰۰ تا ۳۵۰ کیلوگرم استفاده کرد تا در ثبات پروتئینها کمک نماید.

۲- روش های حرارتی :

روش حرارتی طولانی رنگ تیره و تولید رنگهای کارامله و قهوه ای و یا طعم پختگی در شیر ایجاد می شود در حالی که در روش های اسپتیک و فرادما” این عیوب کمتر و یا اصلا وجود ندارد.

۳- روش فرادما :

ممکن است برخی پروتئازها نظیر پلاسمین و امثالهم در شیر استریل باقی بمانند که در طول ماندن شیرهای استریل در بسته ایجاد طعم تلخ و بوهای نامطبوع می نمایند.

برای جلوگیری از طعم های گوگردی فوق معمولا از گاز اکسیژن استریل در قوطیها یا بسته های شیر استریل استفاده می کنند تا از اکسیدگی ترکیبات جلوگیری نشود و لذا طعم یا بوی هیدروژن سولفوره اکسیده از بین برود.