افزودنی‌های شیمیایی موجود در مواد غذایی

افزودنی‌های شیمیایی این روزها فقط برای بهبود طعم خوراکی‌ها مورد استفاده قرار نمی‌گیرند بلکه برای بهتر شدن ظاهر غذاها نیز به‌طور گسترده استفاده می‌شوند. افزودنی‌های شیمیایی باعث می‌شوند خوراکی‌ها تازه‌تر ، جذاب‌تر و ماندگارتر شوند و به همین جهت تولیدکنندگان مواد غذایی در حال حاضر ۱۴۰۰۰ افزودنی شیمیایی را در صنایع غذایی مورد استفاده قرار می‌دهند.

این مواد سالهاست که در مواد غذایی استفاده می‌شوند و ما از اثرات آن‌ها تقریبا آگاه هستیم. درحالی‌که برخی از آنها بی‌ضرر هستند اما برخی دیگر در افراد باعث ایجاد کهیر و آسم ، حالت تهوع و سردرد می‌شوند.

محققان توصیه می‌کنند که از خرید خوراکی‌هایی که حاوی بیش از ۳ افزودنی شیمیایی هستند خودداری کنید و بیشتر غذاهایی را مصرف کنید  که حاوی افزودنی‌های طبیعی هستند. در ادامه مقاله ما ۱۳ تا از افزودنی‌های شیمیایی رایج  و عوارض مصرف آنها را شرح می‌دهیم.

۱- متیل سیکلوپروپن

این ماده گازی به داخل جعبه‌های سیب پمپ می‌شود تا از تولید اتیلن که هورمون طبیعی میوه‌هاست جلوگیری کند. متیل سیکلوپروپن یکی از افزودنی‌های شیمیایی است می‌تواند سیب‌ها را تا یک سال و موزها را تا یک ماه تازه نگه دارد.

۲- رنگ‌های مصنوعی

رنگ‌های مصنوعی که محصولات پتروشیمی هستند از اوایل دهه ۱۹۰۰ وارد مواد غذایی شدند ولی بیشتر آنها به دلیل سرطان‌زایی توسط FDA ممنوع شده‌اند. امروزه فقط ۱۰ رنگ مصنوعی مجاز وجود دارد که ۴ تا از آن‌ها نیز محدودیت‌های ویژه‌ای به‌عنوان افزودنی‌های شیمیایی دارند.

۳- طعم‌دهنده‌های مصنوعی

طعم‌دهنده‌ها افزودنی‌های شیمیایی دیگری هستند که برای تقلید طعم‌های طبیعی تولید شده‌اند.  به‌عنوان ‌مثال وانیل مصنوعی از زباله‌های نفتی یا کارخانه‌ای تولید می‌شود. درواقع طعم‌دهنده‌های مصنوعی می‌توانند از صدها ماده شیمیایی تولید شوند و از عوارض آنها می‌توان به تغییرات رفتاری اشاره کرد.

۴- آسپارتام

آسپارتام یکی از افزودنی‌های شیمیایی متداول و یک جایگزین خوشمزه برای سدیم ساخارین است که طعم آن مورد پسند افراد نیست. مصرف آسپارتام در دوران بارداری ممنوع است زیرا به‌عنوان یکی از افزودنی‌های شیمیایی مضر باعث بیماری فنیل کتونوری در نوزادان می‌شود.

۵- آستاگزانتین

تقریبا ۹۰% ماهیهایی که امروز در فروشگاه‌ها فروخته می‌شوند پرورشی هستند و حاوی ماده شیمیایی آستاگزانتین که به رژیم غذایی ماهی‌ها اضافه می‌شوند تا ظاهر آنها تازه به نظر برسد. این ماده که یکی از افزودنی‌های شیمیایی است از ذغال سنگ تولید می‌شود.

۶- بنزوئیک اسید / بنزوات سدیم

بنزوئیک اسید و بنزوات سدیم افزودنی‌های شیمیایی به‌عنوان نگهدارنده به شیر و فرآورده‌های گوشتی اضافه می‌شود و در بسیاری از خوراکی‌ها ازجمله نوشیدنی‌ها ، محصولات کم شیرین ، غلات و گوشت‌ها وجود دارد. این افزودنی‌های شیمیایی به‌طور موقت عملکرد آنزیم‌های گوارشی را مهار می‌کنند و باعث سردرد ، ناراحتی معده ، حملات آسم و بیش فعالی در کودکان می‌شوند.

۷- BHA و BHT

BHA و BHT افزودنی‌های شیمیایی با خواص آنتی‌اکسیدانی هستند که از مواد نفتی مشتق شده‌اند و به غذاهای حاوی روغن اضافه می‌شوند. آنها بیشتر در کراکر ، غلات ، کالباس ، گوشت خشک و سایر مواد غذایی با چربی‌های اضافی یافت می‌شوند و تحقیقات نشان داده‌اند که BHA برای انسان‌ها سرطان‌زا است.

۸- کانتاگزانتین

ازآنجایی‌که زرده‌های تخم‌مرغ همیشه به رنگ زرد طلایی ظاهر نمی‌شوند ، بنابراین تولیدکنندگان از این رنگ‌دانه برای زیباتر شدن آنها استفاده می‌کنند. اگرچه مقادیر مصرف این ماده بسیار کم است اما آزمایش‌ها نشان داده‌اند که مقادیر بالای کانتاگزانتین به‌عنوان یکی از افزودنی‌های شیمیایی باعث آسیب شبکیه می‌شود.

۹- امولسیفایرها

امولسیفایرها یکی دیگر از افزودنی‌های شیمیایی هستند که از چربی‌های گیاهی ، گلیسرول و اسیدهای آلی ساخته می شوند و ماندگاری محصولات نانی را افزایش داده و مایعاتی را که به‌راحتی مخلوط نمی‌شوند را باهم ترکیب می‌کنند. امولسیفایرها مورد استفاده در غذاها شامل آگار آگار ، آلبومین ، آلژینات ها ، کازئین ، گلیسرول مونوسترات ، صمغ زانتان ، خزه ایرلندی و لسیتین هستند.

۱۰ -شربت ذرت با فروکتوز بالا

این شیرین‌کننده استفاده گسترده‌ای برای حفظ رطوبت و تازگی غذاها دارد . اگرچه مقدار کم فروکتوز مشکلی برای فرد ایجاد نمی‌کند اما مقدار فروکتوز پنهان در غذاهای فراوری‌شده بسیار بالا است که می‌تواند باعث بیماری‌های قلبی شود. این ماده به‌عنوان یکی از افزودنی‌های شیمیایی باعث افزایش سطح کلسترول و تری گلیسیرید خون می‌شود ، درحالی‌که سلول‌های خونی را مستعد لخته شدن کرده و روند پیری را تسریع می‌کند.

۱۱- روغن‌های هیدروژنه

روغن‌های هیدروژنه نیز جزء افزودنی‌های شیمیایی هستند که برای تولید روغن‌های جامد یا نیمه جامد مورداستفاده قرار می‌گیرد. این روغن‌ها در بسیاری از غذاها یافت می‌شوند و باعث افزایش وزن ناشی از کاهش متابولیسم و دیابت ، سرطان و بیماری‌های قلبی می‌شوند.

۱۲- برومات پتاسیم

برومات پتاسیم یکی دیگر از افزودنی‌های شیمیایی است که برای افزایش حجم آرد سفید و نان‌ها استفاده می‌شود. بیشتر برومات به‌سرعت به یک ماده بی‌ضرر تجزیه می‌شود اما سرطان‌زایی آن  در حیوانات ثابت‌شده است و حتی مقادیر اندک آن در نان می‌تواند برای انسان خطرناک باشد.

۱۳- نیترات سدیم و نیتریت سدیم

این افزودنی‌های شیمیایی نیترات سدیم و نیتریت سدیم قرن‌هاست که برای حفظ فراورده‌های گوشتی استفاده می‌شوند. اگرچه نیترات بی‌ضرر است  اما به‌راحتی به نیتریت تبدیل می‌شود که وقتی با ترکیبات آمینه ثانویه ترکیب شود ، نیتروسامین ها را تشکیل می‌دهند که یک ماده شیمیایی سرطان‌زا است. این واکنش شیمیایی به‌راحتی در طی فرایند سرخ کردن نیز رخ می‌دهد.