اندام های بدن شما از بافت هایی تشکیل شده اند که از سلول های زیادی تشکیل شده اند. سلول ها را می توان برای انجام یک عملکرد خاص مانند انقباض (عضله) یا حس (عصبی) تخصصی کرد. سلول‌های عصبی یا نورون‌ها تکانه‌های عصبی را به داخل و از بدن سلول هدایت می‌کنند. آنها تکانه ها را در سراسر بدن شما منتقل می کنند.

لمس یک چیز داغ باعث می شود که تکانه ها از طریق نورون ها حرکت کنند و پیام را به مغز منتقل کنند. این مانند ریل قطار از سلول های عصبی است که پیام را به مغز شما می رساند. سلول های عصبی بسیار ظریف هستند و قابل بازسازی نیستند.

سیستم عصبی تمام عملکردهای دیگر بدن را کنترل می کند. این کار را با دو مکانیسم انجام می دهد که ما آنها را به فعالیت ارادی و غیر ارادی دسته بندی می کنیم. سیستم عصبی حرکت، هضم، گردش خون و جهت سایر اعضای بدن را شبیه سازی می کند.

اعصاب جسمانی سلول های ارادی را که تحت کنترل آگاهانه هستند کنترل می کنند. اگر می خواهید دست خود را بالا ببرید و این کار را انجام دهید، این یک فعالیت ارادی است. اعصاب خود مختار حرکات غیر ارادی بدن شما را کنترل می کنند. این اعصاب با حفظ دما، ترکیب خون، ضربان قلب، هضم و دفع، بدن شما را به طور مداوم کنترل می کنند.

اینها فعالیت هایی هستند که شما حتی به آنها فکر نمی کنید. حتی استرس زمانی که فشار خون، ضربان نبض و قند خون شما بالا می رود، توسط اعصاب خودمختار کنترل می شود. سیستم های سوماتیک و خودمختار با هم کار می کنند. پوست در معرض هوای سرد آبی می شود، این خود مختار است. در همان زمان تکانه ها برای احساس سرما به مغز فرستاده می شوند، این سوماتیک است.

فعالیت غیر ارادی چیست؟

برخی از عملکردها به طور غیرارادی انجام می شوند، مانند تنفس، هضم، ضربان قلب، رفلکس های چشم و غیره، اما برخی از اعمال غیرارادی تا حد معینی کنترل ارادی دارند – به عنوان مثال می توان به تنفس، ترشح بزاق، تخلیه (بلع)، مدفوع، دفع ادرار (ادرار) اشاره کرد.

اگر به مثال‌ ها توجه کنید، این امر آشکار می‌شود مثلا می ‌توان به میل خود به سرعت نفس کشید. فرد می تواند به راحتی مدفوع یا ادرار کند. این عملکردهای غیرارادی اساسا توسط مراکز مغز میانی مراقبت می شوند، اما از آنجایی که توسط قشر مغز کنترل می شوند، کنترل ارادی نیز دارند.

تفاوت فعالیت ارادی و غیر ارادی چیست؟

مکانیسم فعالیت ارادی و غیر ارادی

شاید ساده ترین و اساسی ترین حرکات، رفلکس ها باشند. اینها واکنش‌های نسبتاً ثابت و خودکار عضلانی به محرک‌های خاص هستند، مانند پرش جزئی پا وقتی پزشک با یک چکش لاستیکی کوچک به زانو ضربه می‌زند.

همه رفلکس ها شامل فعال شدن گیرنده های حسی کوچک در پوست، مفاصل یا حتی در خود ماهیچه ها هستند. به عنوان مثال، حرکت بازتابی زانو با کشش جزئی عضلات بازکننده زانو زمانی که پزشک به تاندون عضله در زانو ضربه می‌زند، ایجاد می‌شود. این کشش خفیف عضلانی توسط گیرنده هایی در عضله به نام دوک عضلانی “احساس” می شود.

دوک ها که توسط فیبرهای حسی عصب دهی می شوند، اطلاعاتی را در مورد طول و سرعت کوتاه شدن یا بلند شدن یک عضله به نخاع و مغز می فرستند. این اطلاعات برای کنترل فعالیت ارادی و غیر ارادی استفاده می شود. کشش ناگهانی عضله رگباری از تکانه ها را در امتداد رشته های حسی دوک عضلانی به نخاع می فرستد.

به نوبه خود، این فیبرها نورون های حرکتی را در عضله کشیده شده فعال می کنند و باعث ایجاد انقباض به نام رفلکس کشش می شوند. همین محرک حسی باعث غیرفعال شدن یا مهار نورون های حرکتی عضلات آنتاگونیست از طریق نورون های متصل کننده به نام نورون های بازدارنده در نخاع می شود. بنابراین، حتی ساده ترین رفلکس ها شامل هماهنگی فعالیت بین نورون های حرکتی است که عضلات آگونیست و آنتاگونیست را کنترل می کنند.

فیزیولوژی فعالیت ارادی و غیر ارادی

مغز نه تنها می ‌تواند اعمال نورون‌ های حرکتی و ماهیچه‌ ها را کنترل کند بلکه می ‌تواند حتی ماهیت بازخورد دریافتی هنگام انجام حرکات را نیز کنترل کند. برای مثال، حساسیت اندام‌های دوک عضلانی توسط مغز از طریق مجموعه‌ای از نورون‌های حرکتی گاما کنترل می ‌شود که فیبرهای عضلانی تخصصی را کنترل می ‌کنند و به مغز اجازه می ‌دهند تا سیستم را برای کارهای مختلف حرکتی تنظیم کند.

سایر اندام‌ های حسی تخصصی در تاندون‌های عضلانی – اندام‌ های تاندون گلژی – نیروی اعمال شده توسط عضله در حال انقباض را تشخیص می‌ دهند و به مغز اجازه می‌دهند نیروی عضلانی اعمال شده در طول حرکت را حس و کنترل کند. این سیستم‌ های بازخورد پیچیده به گونه ‌ای هماهنگ و سازماندهی شده ‌اند که برای کارهایی که نیاز به کنترل دقیق موقعیت دارند، مانند نگه داشتن یک فنجان چای پر، نسبت به کارهایی که نیاز به حرکت سریع و قوی مانند پرتاب توپ دارند، متفاوت پاسخ دهند.

رفلکس مفید دیگر عقب نشینی خمشی است که زمانی که پای برهنه با یک جسم تیز برخورد کند، رخ می دهد. پا بلافاصله از منبع آسیب احتمالی (فلکسیون) بلند می شود، اما پای مقابل با افزایش کشش پاسخ می دهد تا بتوانیم تعادل خود را حفظ کنیم. رویداد اخیر رفلکس گسترش متقاطع نامیده می شود. این پاسخ‌ ها خیلی سریع و بدون توجه شما رخ می‌ دهند، زیرا در سیستم‌ هایی از نورون ‌ها ساخته شده‌ اند که در درون خود نخاع قرار دارند.

مثال برای فعالیت های ارادی

یک عمل ارادی تحت کنترل اراده فرد است، یعنی تحت کنترل مغز. مثال- رقصیدن، خوردن، نوشتن و… یک عمل غیرارادی تحت کنترل اراده فرد نیست و توسط نخاع کنترل می شود. به عنوان مثال – تنفس، پلک زدن و غیره. این موارد در مبحث فعالیت های ارادی و غیر ارادی علوم هشتم بطور کامل شرح داده شده است.