فلز طلا و آنچه باید درباره آن باید دانست :

شاید هیچ بازار جهانی به اندازه فلز طلا جذابیت سرمایه گذاری نداشته باشد. برای قرن ها، طلا به دلیل ویژگی های منحصر به فرد، نایابی، زیبایی و عدم فناپذیری، مورد توجه همیشگی انسانها بوده است.

کشورها فلز طلا را به عنوان ذخیره ثروت و وسیله ای برای تبادل معاملاتی پذیرفته اند و افراد برای کسب اطمینان از تغییرات و عدم ثبات پولهای کاغذی، همواره بدنبال خرید و ذخیره طلا بوده اند.

در حال حاضر، معاملات فلز طلا بجای شیوه های سنتی استفاده از شمش، سکه و جواهر آلات، در بازارهای بورس بین المللی صورت می گیرد. قراردادهای سلف خرید و فروش طلا از ابزارهای معاملاتی با ارزش هستند که تولید کنندگان تجاری و مصرف کنندگان طلا از آنها استفاده می کنند.

طلا در طبیعت به صورتهای مختلفی یافت می شود:

در ترکیبات نقره و سرب، رگه های کوارتز، سنگ ریزه های بستر رودخانه ها و یا به همراه سولفید آهن. در آب شور مقادیر قابل توجهی طلا یافت می شود اما استحصال آن مقرون به صرفه نیست. تلاشهای اولیه برای کسب طلا از هنگام اولین سفر دریایی کریستف کلمب صورت گرفت.

از سال ۱۴۹۲ تا ۱۶۰۰، کشورهای آمریکای شمالی و جنوبی و جزایر واقع در کارائیب بیشترین میزان استخراج طلا را داشتند و معاملات تجاری عمدتاً توسط این کشورها انجام می شد. در اواسط قرن ۱۷، کلمبیا، پرو، اکوادر، پاناما و جزایر اطراف آن بیش از ۶۱% از طلای کشف شده جدید را در اختیار گرفتند. در قرن ۱۸، این کشورهای ۸۰% طلا جهان را عرضه می کردند.

پس از اکتشاف طلا در کالیفرنیا در سال ۱۸۴۸، آمریکای شمالی به عنوان بزرگترین تولید کننده و عرضه کننده طلای جهان شناخته شد. از سال ۱۸۵۰ تا ۱۸۷۵ مقدار اکتشاف طلا در جهان از ۳۵۰ سال گذشته آن، بیشتر شد و در سال ۱۸۹۰، رگه های یافت شده طلا در آلاسکا و یوکان مهمترین منابع طلا شناخته شدند و تنها اندک زمانی پس از آن، طلا در آفریقا کشف شد و امروزه، بزرگترین تولید کنندگان طلا: آفریقای جنوبی، ایالات متحده آمریکا، استرالیا، کانادا، چین، اندونزی و روسیه هستند.

نکته :

ایالات متحده آمریکا، اولین نقش رسمی مبادلاتی طلا به عنوان پول را در سال ۱۷۹۲ اجرا کرد و کنگره پشتوانه پول کشور را با دو فلز طلا و نقره تعیین نمود.

طی رکود بزرگ اقتصادی در دهه ۱۹۳۰، بیشتر کشورها برای تثبیت بیشتر وضعیت اقتصادی، پول خود از طلا را جدا کردند. بار دیگر، در سال ۱۹۴۴ طلا به سیستم پولی بازگشت و آن زمانی بود که معاهده برتون وودز (Bretton Woods) ارزش پول کاغذی کشورهای جهان را با دلار آمریکا تعیین کرد که خود دلار نیز پشتوانه طلا را بخود گرفت.

این معاهده تا سال ۱۹۷۱ پایدار بود و سرانجام نیکسون، رئیس جمهور وقت آمریکا، با لغو این قرار دارد، به قیمومیت طلا بر دلار پایان داد.

در حال حاضر، قیمت طلا به صورت آزاد و با چرخه عرضه و تقاضا تعیین می شود و عوامل سیاسی و اقتصادی در تغییرات قیمت آن نقش دارند. طلا یکی از کالاهای تجاری حساس و حیاتی است .

از ویژگی های این فلز قیمتی می توان به این موارد اشاره کرد:

بهترین هدایت کننده الکتریسیته، مقاومت بسیار زیاد در مقابل تحلیل و زنگ زدگی و نیز یکی از مواد پایه که در ترکیبات شیمیایی و ابزارهای جدید مورد استفاده قرار می گیرد.

در حال حاضر، طیف وسیعی از شرکتهای معدنی، تولید کنندگان، بخشهای صنعتی و مصرف کنندگان در معاملات طلای بازارهای بورس جهانی فعالیت دارند و از آنجاییکه بطور سنتی، طلا ثروت و سرمایه محسوب می شود، بسیاری از سرمایه گذاران اقدام به تبدیل بخشی از سرمایه های خود به این فلز گرانبها و خرید و ذخیره آن می نمایند.

طلا و جواهر در ایران همواره علاوه بر نقش تزئینی جنبه سرمایه گذاری داشته است. اکثر مردم طلا و جواهر را هم به صورت زینتی و هم به لحاظ اندوخته تهیه می کنند. یعنی طلا را هر زمان که بخواهیم می توانیم به پول رایج کشور تبدیل کنیم.

در زمانهایی که هنوز پول رایج در کشور وجود نداشت فلز طلا به عنوان پول … بین مردم رد و بدل می شد. این نگرش همچنان در ایران وجود دارد و هنوز مردم به عنوان سرمایه گذاری طلا و جواهر را به عنوان گزینه های اول انتخاب می کنند، یعنی پس از خرید اگر احتیاج باشد آن را تبدیل به پول می کنند و در غیر این صورت آن را به عنوان پس انداز نگه می دارند .

توجه :

با توجه به این ویژگی ها در شرایط کنونی ما نیاز داریم تا با سایر کشورهایی که در این صنعت پیشرفت کرده اند هماهنگ شویم و علت های عقب ماندگی خود را در این هنر و صنعت پیدا کنیم.

به عنوان مثال کشور ترکیه که تا ۱۰ سال پیش کارها و محصولات دست دوم را از ایران تهیه می کرد،امروزه بسیار پیشرفته تر از کشور ما شده است و هر ساله چندین نمایشگاه تخصصی برگزار می کند.

آنها خودشان را با شرایط موجود وفق داده اند، ارزش این صنعت را فهمیده و برای کسانی که در این صنعت فعال هستند امکانات لازم را فراهم کرده اند . کشورهایی که در صنعت طلا و جواهر رشد کرده اند تعرفه های دست و پاگیر وارداتی و صادراتی از میان برداشته اند، این امر باعث رشد و حرکت صنعتگران و تولید کنندگان شده است .

نکته :

فرهنگ سازی اولین و مهم ترین حرکت در صنف طلا و جواهر است ،اکثر اعضای این حرفه فرهنگ و ادبیات درخواست های خود را نمی دانند .

در تمام دنیا امنیت شغلی و حرفه ای برای این صنعت لحاظ شده و نگاه ویژه ای به آن دارند. در ایران مسئولان وزارت بازرگانی، صنایع معادن هنوز به این نتیجه نرسیده اند که صنعت طلا و جواهر قوانین خاص خود را می خواهد .

دیگر زمانی برای آزمون و خطا باقی نمانده حضور کمرنگ ما در صحنه جهانی به نفع رقبا است. قراردادهای امضا می شود، آیا ما در مقابل کشورهایی که تا چند سال پیش جایگاهی در این صنعت نداشتند حرفی برای گفتن داریم .

به هر حال در اکثر نقاط جهان آموزش رشته های مختلف در این زمینه به صورت حرفه ای در مقاطع دانشگاهی و صورت آکادمیک وجود دارد، اما در ایران تعداد زیادی از دوستداران این هنر و صنعت از جمله افرادی که رشته کار و دانش و یا آموزشهای فنی و حرفه ای تحصیل کرده اند و جویای ترقی و ارتقای سطح دانسته های علمی و فنی هستند با درهای بسته مواجه می شوند. اکثر آنها باید به دنبال کار در کارگاه های معمولی باشند و یا تغییر شغل بدهند .

نکته :

طلا فلزی است که در حالت طبیعی درتمام سنگهای قشر زمین اعم از آتشفشانی و رسوبی همچنین در آب دریاها و اقیانوسها یافت می‌شود. مقدار تقریبی طلا در سنگهای آتشفشانی ۶۲% قسمت در میلیون و در سنگهای رسوبی ۱۵% قسمت در میلیون می‌باشد.

طلا فلزی است که در حالت طبیعی درتمام سنگهای قشر زمین اعم از آتشفشانی و رسوبی همچنین در آب دریاها و اقیانوسها یافت می‌شود. مقدار تقریبی طلا در سنگهای آتشفشانی ۶۲% قسمت در میلیون و در سنگهای رسوبی ۱۵% قسمت در میلیون می‌باشد.

طلای طبیعی توسط رنگ، خاصیت چکش خواری، وزن و خاصیت برش برداشتن از دیگر کانیها قابل تشخیص است. از فلز طلا بطور عمده بمنظور سکه زنی و تهیه شمش و پشتوانه ارزی استفاده می‌شود.

فلز طلا در تولید لوازم مختلفی بکار می‌رود که جواهرات زینتی در صدر آنها قرار می‌گیرند.علاوه بر این امروزه، انواع آلیاژهای طلا در صنعت ارزش روزافزونی پیدا کرده است.

نکته :

فلز طلا یکی از چگال ترین فلزات است. مکعبی از طلا به ضلع یک سانتیمتر دارای وزنی برابر ۱۹.۲۵ گرم یا بیش از دوبرابر وزن یک سانتیمتر مکعب آهن است. طلای خالص آنقدر نرم است که با ناخن می‌توان روی آن خراش انداخت. طلا در مقایسه با فلزلت دیگر از خاصیت ورقه و مفتول شدن بیشتری برخوردار است.

فلز طلا را می‌توان بصورت ورقه ای به ضخامت یکصدهزارم میلیمتر نازک کرد یا مفتولی از آن ساخت که که هر متر ۰.۰۰۰۵ گرم وزن داشته باشد. نقطه ذوب طلا ۱۰۶۴.۷۶ درجه سانتی گراد و نقطه جوش آن ۲۷۰۰ درجه سانتی گراد است. سختی این فلز بر حسب موس ۳-۲.۵ و با مقیاس برینل مساوی ۱۸.۵ است.

عدم میل ترکیب طلا با اکسیژن هوا و حفظ خواص ظاهری آن موجب رضایت خاطر طلا و جواهرسازان است بویژه آنکه با هر وسیله ای می‌توان روی طلا کار کرد و آن را در تمام فرآیندهای ساخت مصنوعات طبیعی بکاربرد.از آنجایی که طلای خالص بسیار نرم است آن را با فلزات دیگر بصورت آلیاژ در می‌آورند.

استفاده از طلا در جواهرسازی، ضرب مسکوکات و علوم و فنون مختلف دامنه روزافزونی پیدا کرده است.بیشتر طلاهایی که تا کنون در سراسر دنیا استخراج گردیده در خزانه های دولتی و بانکهای بزرگ بمنظور موازنه پرداختهای تجاری با کشورهای خارجی نگهداری می‌شود.

رنگ بندی طلا

در بین رنگهای طلا زرد برای غالب طلا و جواهرسازان مقبولیت بیشتری پیدا کرده است و استفاده از آن متداول تر است. مصرف طلای سفید را معمولا برای الماس در نظر می‌گیرند زیرا از لحاظ همرنگی با آن توازن بیشتری دارد.

طلای قرمز اکثرا همراه با طلای زرد بمنظور ایجاد تناسب در رنگ بکار می‌رود. طلای سبز رنگ نیز معمولا برای کاربرد قطعات جواهری که آنتیک دارند مورد مصرف قرار می‌گیرد.

هرگاه در آلیاژ طلا با نقره که رایج ترین آلیاژ است ۵۰ تا ۶۰ درصد نقره بکار رود رنگ طلا زرد مایل به سفید که اصطلاحا طلای گبری گفته می‌شود، خواهد شد و چنانچه ۲۵ درصد آن باشد رنگ آلیاژ حاصله سفید مایل به سبز می‌شود که این هر دو در جواهرسازی کاربرد فراوان دارد.

آلیاژ طلا با چند فلز دیگر که اسامی آنها خواهد آمد به رنک سفید بوده و این آلیاژ از ۸۰ درصد طلا، ۱۶ درصد نیکل، ۳ تا ۴ درصد روی و گاهی ۱ درصد مس تشکیل شده است. آلیاژ طلا و مس با ۷۵ درصد طلا و ۲۵ درصد مس که رنگ آن مایل به سرخ می‌باشد در صنعت سکه سازی کاربرد داشته و مس در این میان نقش سخت کننده را دارا می‌باشد.

نکته :

نکته مهم در اینجا این است که طلای قرمز از طریق کاهش مقدار نقره و افزایش مس بدست می‌آید. طلای سبز با کاهش مقدار مس و افزایش مس بدست می‌آید. طلای سبز با کاهش مقدار مس و افزایش مقدار مقدار نقره تهیه می‌شود و طلایی که بمنظور مینا کاری بکار گرفته می‌شود بایستی ترجیحا دارای مقدار اندکی روی باشد.

گاهی نیز در ترکیب طلای سفید ۱۸ عیار به جای روی پالادیم بکار می‌رود. در یک طبقه بندی دیگر از نسبت درصد فلزات مختلف در آلیاژهای رنگی طلا ذکر گردیده که برای تهیه سفید با عیار ۱۸ می‌بایست ۷۵۰ قسمت آن را طلا، ۵۰ قسمت را نقره نقره و ۲۰۰ قسمت را پالادیم درنظر گرفت یا اینکه ۷۵۰ قسمت را طلا، ۱۳۵ قسمت را نیکل و ۸۵ قسمت را مس و ۳۰ قسمت را روی انتخاب کرد.

آلیاژهای طلا

فلز طلا و نقره به هر نسبتی با یکدیگر با یکدیگر تشکیل آلیاژ می‌دهند. هرگاه درچنین آلیاژی ۶۰ – ۵۰ در صد نقره بکار رود آلیاژی به رنگ زرد مایل به سفید تشکیل خواهد شد. هرگاه میزان نقره ۲۵ درصد باشد آلیاژ حاصله سفید مایل سبز خواهد شد که آلیاژ در طلا و جواهر سازی کاربرد زیادی دارد.

آلیاژ طلا و مس با ۷۵ درصد طلا و ۲۵ درصد مس به رنگ به رنگ زرد مایل به سرخ در سکه سازی کاربرد دارد. طلای قرمز با افزایش درصد مس بدست می‌آید. طلای ارغوانی آلیاژی از ۷۵.۴۹ درصد طلا و بقیه آلومینیوم است و طلای آبی رنگ روشن حاوی ۵۳.۸۳ درصد ایندیوم و ۴۶.۱۷ درصد طلا می‌باشد. در هر صورت با تغییرات لازم در میزان درصد طلا و عناصر آلیاژی دیگر رنگهای متنوعی از طلا بدست می‌آید.

مقیاس عیار در حقیقت مقدار طلای خالص در ۲۴ قسمت قسمت از کل فلز است یعنی اینکه عیار طلای ۱۰۰ درصد خالص ۲۴ در نظر گرفته می‌شود به عبارت دیگر واژه عیار بیامگر میزان خلوص آن در ۲۴ قسمت می‌باشد. بهترین طلای تجاری که در ساخت زیور آلات به کار می‌رود ۲۲-۱۴ عیار است. سکه های داخلی طلا عموما ۲۱.۶ عیار هستند یعنی در آنها ۹۰ درصد طلا وجود دارد.

نسبت طلا را گاهی اوقات در هزار قسمت در نظر می‌گیرند با یک تناسب ساده می‌توان مثلا متوجه شد که طلای ۱۸ عیار در چند هزار است.

فرمول کاهش عیار

هنگامیکه قرار باشد از یک طلای پرعیارتر طلای کم عیارتر تهیه گردد بایستی مقداری فلز بار به آن اضافه شود تاعیار مطلوب بدست آید در این زمینه از رابطه زیر استفاده می‌شود:

M=mg(k2-k1)/k1

M وزن فلز بار برای تقلیل دادن عیار.

mg وزن طلا.

k1 عیاری که مورد نظر است

k2 عیار موجود.