شستشو و ضدعفونی کردن کارخانجات شیر :

یکی از مراحل مهم در کارخانجات صنایع شیر شستشو و ضدعفونی کردن کارخانجات شیر و خطوط و دستگاههای شیر پاستوریزه پس از عملیات روزانه است. شستشو و ضدعفونی کردن روزانه به مدت زمان نگهداری شیر پاستوریزه بسته بندی شده کمک می نماید و در واقع تعداد کل میکروبی که عمدتا ترموفیل ها یا ترمودوریک ها هستند را پایین نگه میدارد.
در عملیات شستشو و یا ضدعفونی کردن کارخانجات شیر ناقص و غیرصحیح ذراتی از محصول در سطوح داخلی به ویژه درزهای دستگاهها باقی می مانند که حاوی پروتئین، چربی و املاح و یا لاکتوز شیر است و لذا محل مناسبی برای رشد و تکثیر میکروب ها به ویژه ترموفیل ها است که بعدا در پاستوریزه کردن شیر ، محصول را آلوده ساخته و تعداد کل میکروبی در گرم شیر را از حد استاندارد بیشتر نموده و باعث فاسدشدن زودتر شیر پاستوریزه حتی در یخچال میشود.

در یک آزمایش میکروبی از قطعات و وسایل قبل از تمیز کردن دستگاه ۱۵۰۰ میکروب در سانتیمتر مربع سطح داخل دستگاه بدست آمد که پس از استفاده از مواد شیمیایی برای شستشو به ۶۰ میکروب در سانتیمتر مربع و پس از آب کشی نهائی به ۱۰ عدد رسید و در مرحله آخر پس از ضدعفونی کردن به یک عدد میکروب در سانتیمتر مربع کاهش داده شد.

بنابر این موارد زیر را بایستی در شستشو و ضدعفونی کردن کارخانجات شیر وسایل و خطوط شیر پاستوریزه در نظر گرفت.

قطعاتی از دستگاهها که قابل جدا شدن و باز کردن هستند به صورت دستی شستشو و ضدعفونی مینمایند و در صورت باز نشدن قطعات آنها را به صورت درجا به صورت زیر شستشو می دهند.

١- شستشو با آب ولرم برای پاک کردن مواد سطحی

۲- شستشو با آب و مواد شیمیایی پاک کننده مثل سود سوزآور و غیره و در صورت لزوم با مواد اسیدی پاک کننده

۳- شستشوی مجدد و آب کشی با آب ولرم

۴- ضدعفونی کردن با مواد شیمیایی مثل مواد کلره، پدیده، آمونیاکی شاخه دار و یا آب و بخار داغ ۹۵ تا ۱۰۰ درجه سانتی گراد

۵- شستشوی مجدد در صورت لزوم با آب داغ در سیستم های درجا برای شستشو با محلول داغ قلیائی بسته به میزان آلودگی از ۱۰ تا ۳۰ دقیقه و برای مواد اسیدی از ۵ تا ۲۰ دقیقه دوره شستشو است و آب کشی با جریان آب داغ بستگی به پاک شدن حدود ۱۵ تا ۳۰ دقیقه ممکن است طول بکشد.

در صورتی که سیستم شستشوی درجا روزانه و مطابق استاندارد انجام شود زمان و درصد مواد شیمیایی به قرار زیر است:

١- شستشوی درجا برای لوله ها :

۵/ ۰ درصد مواد قلیائی در دمای ۷۵ درجه سانتی گراد به  مدت ۱۰ دقیقه،

۳ /۰  درصد مواد اسیدی در دمای ۶۵ درجه سانتی گراد به مدت ۵ دقیقه

۲- شستشو تانکهای ذخیره شیر :

۵ /۰ درصد مواد قلیائی در دمای ۷۵ درجه سانتی گراد به مدت و ۱۰ دقیقه،۳ /۰ درصد مواد اسیدی در دمای ۶۵ درجه سانتی گراد به مدت ۵ دقیقه

۳- دستگاه پاستوریزاتور :

۱ درصد مواد قلیائی در دمای ۷۵ درجه سانتی گراد به مدت ۳۰ دقیقه ۷ /۰ درصد مواد اسیدی در دمای ۶۵ درجه سانتی گراد به مدت ۲۰ دقیقه

برای شستشوی فوق از یک تانک مرکزی یا بالانس استفاده کرده و مواد شیمیایی فوق را پس از ساختن و حل کردن از طریق این تانک و پمپ های سانتریفوژی قوی به سیستم در جای تعیین شده هدایت می کنند و پس از هر دوره آن را تخلیه و مجددا برنامه بعدی را شروع می کنند تا نهایتا با آب داغ سیستم را شستشو و ضدعفونی نمایند.